Fa:Wiki syntax
ویرایش صفحات ویکی در بیشتر موارد کار سرراستی است: فقط نوشته‌تان را وارد می‌کنید؛ با این حال باید قواعدی باشد تا بر اساس آن‌ها متن را قالب‌بندی کنیم. در این مقاله برخی از قواعد مقدماتی و یک‌سری از رایج‌ترین قالب‌بندی‌های رایج را شرح می‌دهیم. این نوع قالب‌بندی به‌شیوهٔ نشانه‌گذاری متن است که به آن نشانه‌گذاری ویکی (wiki-markup) می‌گوییم و در حالت ویرایش مبدأ استفاده می‌شود. بسیاری از این دستورات در ویرایشگر دیداری به‌شکل ساده‌تر قابل‌دستیابی هستند اما به هر حال در مواردی ویرایشگر دیداری کفایت نمی‌کند.
- مهم
- با استفاده از دکمهٔ «پیش‌نمایش» می‌توانید پیش از ذخیره‌سازی خروجی کار را ببینید.
- پیش از اینکه روی دکمهٔ «صفحه ذخیره شود» کلیک کنید، هر چند بار که لازم بود از دکمهٔ «پیش‌نمایش» استفاده کنید.
- ویرایش‌هایتان را کوچک کنید: در هر بار ویرایش چند خط یا بند، یک فهرست، یک جدول یا بخش جدید ایجاد کنید.
- اگر اشتباهی رخ داد و تغییرات را ذخیره کردید، می‌توانید هر کاری که کردید را با زدن دکمهٔ «خنثی‌سازی» به روز اول برگردانید. این دکمه در صفحهٔ «تاریخچه» قرار دارد. کم و بجا استفاده کنید.
- برای اینکه با نشانه‌گذاری‌ها آشنا شوید به صفحهٔ تمرین ویکی بروید و آنجا تمرین کنید.
قواعد نوشتن
پیوستگی متن
- اگر نوشته‌تان را پشت سر هم بنویسید متنتان به‌طور پیوسته جاری می‌شود و هر جا لازم باشد به سطر بعد می‌رود.
- با درج نوسطر در متن مبدأ جریان متن شکسته نمی‌شود (در خروجی نهایی سطر جدید به‌وجود نمی‌آید).
- برای بندبندکردن نوشته باید یک خط خالی بین بندها بگذارید.
|
خروجی: متن همان‌جوری که آن را می‌نویسید نمایش داده می‌شود و هر جا لازم باشد خودش به سطر بعد می‌رود حتی اگر قسمت‌های مختلف متن را با یک نوسطر بشکنید بند جدید با یک سطر خالی قبلش |
متن مبدأ: متن همان‌جوری که آن را |
|
خروجی: متن فارسی (English code!) ادامه متن فارسی |
متن مبدأ: متن فارسی |
برای آنکه در خروجی بالا جهت متن انگلیسی درست باشد می‌توانید از الگوی {{Ltr}} استفاده کنید. دربارهٔ الگوها در انتهای همین مقاله صحبت شده است.
قالب‌بندی متن
- اگر در هر طرف متن دو آپاستروف بگذارید (') به‌شکل مایل درمی‌آید.
- اگر در هر طرف متن سه آپاستروف بگذارید (') به‌شکل برجسته درمی‌آید.
- اگر در هر طرف متن پنج آپاستروف بگذارید (') به‌شکل برجستهٔ مایل درمی‌آید.
- اگر در هر طرف متن یک آپاستروف بگذارید (') خود آپاستروف نشان داده می‌شود.
|
خروجی: با مایل، برجسته یا برجسته و مایل کردن، بر نوشتهٔ 'خود' تأکید کنید |
متن مبدأ: با ''مایل''، '''برجسته''' یا '''''برجسته و مایل''''' کردن، بر نوشتهٔ 'خود' تأکید کنید |
قالب‌بندی ویژه
- برای اینکه عبارت‌های دوقسمتی در انتهای سطر نشکند از فاصلهٔ نشکن استفاده کنید. برای درج فاصلهٔ نشکن در ویکی این کد را بنویسید مانند Nr. 1 Hit.
- دستورهای ویکی که بین <nowiki> و </nowiki> قرار بگیرند، پردازش نمی‌شوند (راهنمایی: در ویرایشگر متنی، متن موردنظرتان را انتخاب کنید و روی دکمهٔ
کلیک کنید). - متن خود را بین <!-- و --> بگذارید تا در خروجی نیاید. برای توضیح‌دادن یا نادیده‌گرفتن چیزی.
|
خروجی: Nr. 1 Hit
Use if needed.
|
متن مبدأ: '''Nr. 1 Hit'''
Use <!--comments--> if needed.
|
یک یا چند نویسهٔ اول هر سطر نوع متن آن سطر را مشخص می‌کند.
- سطری که با فاصله ( ) شروع می‌شود یک سطر بدون قالب‌بندی است و به‌طور خودکار به چند سطر نمی‌شکند.
این قابلیت برای ایجاد فهرستی کوتاه از اقلام یا نمایش یک قطعه‌کد مفید است.
|
خروجی: اولین نویسه فاصله است. some code... |
متن مبدأ: اولین نویسه فاصله است. some code...
|
- هر کدام از نویسه‌های ستاره (*)، نماد عدد (#)، نقطه‌ویرگول لاتین (;)، دونقطه (:) که در ابتدای سطر باشد یک لیست ایجاد می‌کند. تکرار هر کدام از نویسه‌ها لیست تودرتو درست می‌کند.
|
خروجی:
|
متن مبدأ: # موارد شماره‌دار
|
- هر سطری که با یکی از این عبارات شروع شود بخشی از یک جدول است: {| , |- , |+ , | , ! , |}
- با گذاشتن تعدادی علامت '=' در شروع و پایان هر سطر (دو طرف به یک تعداد) یک سرعنوان ایجاد می‌کنید.
- سطری که اولین نویسه‌اش حرفی یا عددی باشد یک متن معمولی است و به‌طور خودکار سطربندی می‌شود.
- سطری که با یک یا دو کروشه ([) شروع شود یک پیوند است. اگر با دو آکولاد ({) شروع شود یک الگوست که مانند متن معمولی است. لینک‌ها و الگوها در دل متن جا می‌گیرند و اگر ابتدای سطر هم باشند معنی و اثرگذاری خاصی ندارند.
|
خروجی: |
متن مبدأ: [[Main Page]] {{tag|key|value|pair}} |
- سطری که با نویسه‌ای غیر از موارد گفته‌شده شروع می‌شود تقریباً در اکثر موارد به‌عنوان متنی معمولی پردازش می‌شود.
|
خروجی: @ At sign § Paragraph sign |
متن مبدأ: @ At sign |
سرعنوان‌ها
هر بخش با یک عنوان شروع می‌شود. برای ساختن عنوان، آن را در یک سطر جدا می‌نویسیم و در دو طرف آن، دو یا تعداد بیشتری علامت مساوی (=) قرار می‌دهیم (هر دو طرف به یک اندازه). تعداد مساوی‌ها سطح عنوان را مشخص می‌کند.
هنگامی که چند بخش داشته باشیم فهرست مطالب یا محتویات صفحه درست پیش از اولین سرعنوان ایجاد می‌شود. برای مثال این مقاله بیش از پنج بخش دارد و بنابراین فهرست مطالب آن ایجاد شده.
اگر بخواهید فهرست مطالب جای دیگری از صفحه ظاهر شود، می‌توانید کد
__TOC__
را در مکان دلخواهتان قرار بدهید. اگر بخواهید هیچ فهرست مطالبی نشان داده نشود کد
__NOTOC__
را در جایی از صفحه قرار دهید.
|
خروجی: سرعنوان ۲ - بخشسرعنوان ۳ - زیربخشسرعنوان ۴ - زیرزیربخش |
متن مبدأ: === سرعنوان ۲ - بخش === |
نکته: می‌توانید به هر کدام از عناوین پیوند بدهید. عنوان #پیوندها را ببینید.
لیست‌ها
ساختن لیست بسیار آسان است. کافی است درست در ابتدای هر سطر یک ستاره (*) بگذارید. با این کار یک لیست گوی‌دار ایجاد می‌کنید.
اگر به‌جای ستاره از علامت عدد (#) استفاده کنید یک لیست ترتیبی خواهید داشت. در این لیست به‌جای گوی‌ها عدد قرار می‌گیرد.
با افزایش تعداد *ها یا #ها می‌توانید لیست‌های تودرتو درست کنید. لیست‌های تودرتو به‌شکل لیست معمولی ولی با تورفتگی‌های متفاوت نمایش داده می‌شوند. همچنین هنگام ایجاد لیست‌های تودرتو می‌توانید لیستی ترکیبی داشته باشید که بعضی قسمت‌هایش ترتیبی و بعضی قسمت‌هایش غیرترتیبی باشد.
|
خروجی:
|
متن مبدأ: * یک لیست با |
می‌توانید لیستی از تعاریف را با به‌کاربردن نقطه‌ویرگول لاتین (;) در ابتدای یک سطر ایجاد کنید. ابتدا سمیکالن (;) بگذارید، سپس اصطلاح را بنویسید، بعد از آن دونقطه (:) بگذارید و آخر سر تعریف آن را بنویسید. این عبارت در دو سطر نمایش داده خواهد شد؛ در سطر اول اصطلاح به‌شکل برجسته قرار می‌گیرد و در سطر بعد با کمی تورفتگی تعریف اصطلاح می‌آید.
برای خوانایی بیشتر، بهتر است در متن مبدأ خودتان اصطلاح و تعریفش را در دو سطر بنویسید. در این صورت باید در ابتدای سطر دوم دونقطه (:) بگذارید تا متن پس از آن به‌عنوان تعریف اصطلاح پردازش شود.
همچنین اگر دونقطه (:) را به‌تنهایی در ابتدای یک سطر بیاورید (یعنی بدون وجود اصطلاحی که قبلش سمیکالن (;) باشد) برای آن سطر تورفتگی ایجاد می‌شود. با نوشتن چند سطر که ابتدای هر سطر دونقطه (:) باشد یک لیست بدون نشانه می‌سازید. این قابلیت برای داشتن چندین بند به‌عنوان تعریف اصطلاح مفید است. همانند سایر لیست‌ها می‌توانید چند دونقطه را پیاپی بنویسید تا میزان تورفتگی را بیشتر کنید.
|
خروجی:
|
متن مبدأ: ; اصطلاح |
توجه: هر سطر که با یکی از نویسه‌های بالا (* # ; :) شروع شود یک قلم از لیست است. ایجاد سطر نو پایان‌بخش این مورد از لیست خواهد بود. اگر نیاز بود که در یکی از اقلام لیست سطر نو داشته باشید از کد <br /> در همان سطر (جایی که می‌خواهید نوسطر ایجاد شود) استفاده کنید.
|
خروجی:
که نوسطر ایجاد کنید |
متن مبدأ: * پایان این مورد از لیست زمانی است |
پیوندها
ایجاد پیوند به همین ویکی بسیار آسان است. کافی است نام مقاله را بین کروشهٔ دوتایی قرار بدهید: [[wiki-link]]. برای تغییردادن متن نمایشی پیوند کافی است یک خط عمودی (|) بگذارید و سپس متن دلخواهتان را بنویسید [[wiki-link | متن نمایشی]]. اگر مقاله را به زبان دیگری می‌خواهید «کد دوحرفی زبان» + «دونقطه» را پیشوند نام مقاله کنید. پیوندی مثل [[Fa:wiki-link]] شما را به نسخهٔ فارسی مقاله هدایت می‌کند. برای پیونددادن به عنوانی در همین صفحه، یک # اضافه کنید و عنوان موردنظر را بعد از آن بیاورید.
|
خروجی: |
متن مبدأ: [[ Wiki ]]
[[ Wiki | About this wiki (english) ]] [[#قواعد نوشتن|برو به قواعد نوشتن]] |
اگر خواستید به مقاله‌ای از ویکی‌پدیا پیوند بدهید نام مقاله را پس از پیشوند « wikipedia: » بیاورید؛ یعنی [[wikipedia:article-name]]. این لینک به‌طور پیشفرض شما را به ویکی‌پدیای انگلیسی می‌برد. برای پیوند به زبان‌های دیگر ویکی‌پدیا، کد زبان را با یک دونقطه بعدش بلافاصله پس از عبارت « wikipedia: » و قبل از نام مقاله بیاورید؛ یعنی [[wikipedia:fa:article-name]]، که مثالی از پیوند به ویکی‌پدیای فارسی است.
|
خروجی: |
متن مبدأ: [[ wikipedia:Main Page ]]
[[ wikipedia:fa:صفحهٔ اصلی ]] |
ایجاد پیوند به بیرون هم ساده است. نشانی URL را مانند ''https://help.openstreetmap.org'' بنویسید تا به‌طور خودکار به یک پیوند قابل‌کلیک تبدیل شود. اگر می‌خواهید پیوندتان متن کوتاه‌تری داشته باشد آن را بین کروشه تکی قرار بدهید: [external-link] تا به‌شکل پیوند شماره‌دار دربیاید: [7] . با این شیوه پیوندهای واقعاً کوتاهی درست می‌شود اما در بیشتر اوقات کمی نامفهوم است. بهتر است اشارهٔ کوچکی به مقصد پیوند بکنید. برای این کار نشانی پیوند را بنویسید، یک فاصله ( ) بگذارید و سپس متن دلخواهتان را بنویسید و در نهایت کل این عبارت را بین کروشه‌های تکی قرار بدهید: [external-link link-text] که به این صورت نمایش داده می‌شود: link-text.
لطفاً توجه کنید که بر خلاف پیوندهای داخلی ویکی، در پیوندهای خارجی متن پیوند و نشانی پیوند با یک فاصله ( ) از هم جدا می‌شوند. کنار همهٔ پیوندهای خارجی نمادی قرار می‌گیرد که در سبک‌های (stylesheet) ویکی تعریف شده است.
اگر وبسایتی هم از طریق HTTP و هم از طریق HTTPS (امن) قابل‌دسترسی است، می‌توانید پروتکل و دونقطه را از نشانی پیوند حذف کنید (فقط اگر از شیوهٔ پیونددادن صریح استفاده می‌کنید، یعنی با []). در خروجی کار آن پیوند پروتکلش را از صفحهٔ جاری به‌ارث خواهد برد. به این روش پیوند با پروتکل نسبی می‌گویند که کمک می‌کند تا کاربران هنگام وب‌گردی از پروتکل دلخواه خود استفاده کنند.
|
خروجی: https://help.openstreetmap.org یک پیوند کوتاه [۱] کمک‌گرفتن دربارهٔ اوپن‌استریت‌مپ
|
متن مبدأ: https://help.openstreetmap.org
یک پیوند کوتاه |
جدول‌ها
هر جدول یک شبکهٔ دوبعدی است که از ردیف‌ها و ستون‌ها تشکیل می‌شود که با آن می‌توانید اطلاعات را بر اساس دو معیار مرتب کنید، یکی در ردیف‌ها و دیگری در ستون‌ها.
یک جدول ساده از این بخش‌ها ساخته می‌شود:
- شروع جدول، که این‌گونه مشخص می‌شود: سطری جدید که با این دو نویسه آغاز شود: {|
- عنوان جدول: سطری جدید که با این دو نویسه آغاز شود: |+
- یک یا چند ردیف جدول: یک یا چند سطر جدید که هرکدامشان با این دو نویسه آغاز شود: |- معمولاً چیز دیگری در ادامه‌اش نمی‌آید.
- بعد از هر سطر یک یا چند سلول از جدول همراه با محتوایشان می‌آید. یعنی یک یا چند سطر که با خط عمودی (|) آغاز می‌شود. بعد از خط عمودی نه منفی می‌آید و نه مثبت، زیرا این دو را برای عنوان و ردیف‌ها به‌کار بردیم.
- پایان جدول، که این‌گونه مشخص می‌شود: سطری جدید که با این دو نویسه آغاز شود: |}
خوب است عادت کنیم که پس از هر دسته از نویسه‌های بالا یک فاصله بگذاریم تا خوانایی بیشتر شود و جلوی هرگونه ابهامی را بگیریم.
|
خروجی:
|
متن مبدأ: {| align="center" |
یک فرق اساسی بین جدول‌ها و لیست‌ها وجود دارد. در متن مبدأ هر قلم از لیست باید در یک سطر نوشته شود. ولی در سلول‌های جدول تقریباً هرچیزی که با نشانه‌گذاری ویکی امکان‌پذیر باشد را می‌توانید بنویسید: بندها، لیست‌ها، تصاویر یا سایر رسانه‌ها و حتی می‌توانید جدول‌هایی درون سلول‌ها ایجاد کنید که البته این کار را توصیه نمی‌کنیم.
با جدول‌ها می‌توانید ترفندهای زیادی بزنید. برای اطلاعات بیشتر راهنمای جدول‌ها را در ویکی‌پدیا بخوانید. راهنمای انگلیسی و راهنمای فارسی
|
خروجی:
|
متن مبدأ: {| border="1" |
الگوها
الگوها ماکروهای متنی (یا کلان‌دستورهای متنی) هستند. آن‌ها مقاله‌هایی‌اند که در یک فضای نام ویژه (Template:) قرار دارند. زمانی که مقاله‌ای را باز می‌کنید الگوها خودبه‌خود گسترده می‌شوند. (در صورت تمایل می‌توانید از این بخش رد شوید و به بخش کاربرد الگوها بروید.)
الگوها را با نوشتن نامشان بین آکولادهای دوتایی فراخوانی می‌کنیم:
{{template-name}}
الگوها پارامتر می‌پذیرند. پارامترها را با خط عمودی از هم جدا می‌کنیم:
{{template-name | parameter}}
پارامترها می‌توانند مرتبه‌ای باشند مانند:
{{template-name | param-1 | | param-3 }}
که به‌درد جایی می‌خورد که می‌خواهید یکی از پارامترها را نادیده بگیرید.
پارامترها می‌توانند نام‌دار باشند که در این حالت پارامترها را به‌صورت جفت‌های کلید-مقدار (مانند برچسب‌ها) مشخص می‌کنیم:
{{template-name | param-X=value-X | param-F = value-F}}
هرجور که می‌پسندید با استفاده از فاصله خوانایی کد را بیشتر کنید. پارامترهای الگو می‌توانند مقدار پیشفرضی داشته باشند که آن را در الگو مشخص می‌کنیم. این مقدار پیشفرض زمانی استفاده می‌شود که مقداری برای آن پارامتر رد نکرده باشید.
کاربرد الگوها
کاربرد الگوها بسیار وسیع است. الگو می‌تواند یک گُنجیده‌متن ساده (text-inclusion) باشد که قالب و متن ثابتی را بر صفحات زیادی اعمال می‌کند. با الگوها می‌شود کادرهای اطلاع‌رسانی پارامتردار با قالب‌بندی پیشرفته درست کرد.
برای اینکه الگوهای پرکاربرد ویکی OSM را پیدا کنید به سیاههٔ الگوهای پرکاربرد مراجعه کنید.
الگوهایی که در هر صفحه به‌کار رفته در حالت ویرایش در انتهای صفحه فهرست می‌شوند. از طریق این لینک‌ها می‌توانید اطلاعات لازم را دربارهٔ هر کدام از الگوها به‌دست آورید.
هشدار: ساختن الگوی جدید یا دستکاری الگوهای موجود کار افراد مبتدی نیست.
اما هر کاربری باید بداند این آکولادهای دوتایی، که کمی عجیب‌غریب هم هستند، به چه کاری می‌آیند.
|
خروجی: الگوی نماد برای:
در این ویکی به‌وفور استفاده می‌شود، مانند:
الگویی که در صورت وجود ترجمه پیوند را برای زبان جاری تنظیم می‌کند {{LL}}
|
متن مبدأ: الگوی نماد برای:
الگوی چپ به راست
الگویی که در صورت وجود ترجمه |
منابع مفصل‌تر
- برای مروری کوتاه بر پرکاربردترین دستورات ویکی‌نویسی (نشانه‌گذاری ویکی) راهنمای ویرایش را در مدیاویکی ببینید: انگلیسی
- مروری دیگر بر پرکاربردترین دستورات ویکی‌نویسی (نشانه‌گذاری ویکی) همراه با مثال در مدیاویکی: انگلیسی
- سیاههٔ مفصل‌تری از دستورات نشانه‌گذاری ویکی در ویکی‌پدیا وجود دارد ببینید: انگلیسی و فارسی
- برای دیدن سیاههٔ کاملی از عناوین راهنمای ویکی که ویرایش ویکی را هم در بر دارند فهرست راهنمای ویکی‌مدیا را ببینید: انگلیسی