Drogi

Klasyfikacja dróg

Droga krajowa nr 58

Droga krajowa nr 90 w roku 2010, przeprawa promowa - później w pobliżu zbudowano most (zdjęcie))

Droga krajowa numer 81 – klasyfikacja dróg w OSM nie kopiuje klasyfikacji urzędniczej, np. drogi z tej samej klasy mogą mieć różne wartości highway=*

Nieutwardzona, nieoznakowana droga wojewódzka 219 on Wikipedia długości 55 metrów prowadząca do zlikwidowanej stacji kolejowej

Drogi w OpenStreetMap można generalnie podzielić na trzy rodzaje: drogi samochodowe, ścieżki oraz drogi specjalnego przeznaczenia. Ich oznaczenie na terenie kraju nie pokrywa się z oficjalnym oznaczeniem stosowanym przez zarządców dróg w Polsce.

Drogi samochodowe

Do tej grupy należy zdecydowana większość dróg. Są one przeznaczone do przemieszczania się pojazdami silnikowymi. W przypadku dróg samochodowych, wartość znacznika highway=* pozwala ustalić ich ważność w sieci drogowej.

Drogi o najwyższych parametrach ( autostrady) oznacza się jako motorway. Najważniejsze drogi (niebędące autostradami), tworzące szkielet komunikacyjny danego państwa, powinny być oznaczone jako trunk lub primary. Kolejne stopnie istotności dróg w sieci drogowej to: secondary (dla dróg o znaczeniu regionalnym), tertiary (dla dróg o znaczeniu lokalnym) oraz unclassified (drogi o najniższym stopniu ważności, ale wciąż istotne z punktu widzenia sieci). Drogi, których główną funkcją jest dojazd do zabudowy mieszkaniowej, nieistotne z punktu widzenia sieci połączeń drogowych, powinny być oznaczone jako residential. Drogi dojazdowe (zazwyczaj ślepe) do obiektów takich jak pojedyncze budynki, parkingi czy zakłady przemysłowe powinny być oznaczone jako service. Do oznaczania dróg dojazdowych do pól i lasów (o ile są wystarczająco szerokie dla pojazdu dwuśladowego) przeznaczony jest znacznik track. Drogi o nieznanej klasyfikacji powinny być tymczasowo oznaczone jako highway=road dopóki nie zostaną dokładniej zbadane.

Jedynie znacznik motorway ma ściśle określone wymagania jakościowe. Znacznik trunk, w zależności od lokalnie przyjętej konwencji mapowania, również może nieść ze sobą informację o jakości drogi (sytuacja taka występuje w większości państw europejskich). Pozostałe rodzaje oznaczeń nie są związane z parametrami jakościowymi. Przykładowo, w regionach świata o słabo rozwiniętej infrastrukturze drogowej, główne drogi (prawidłowo oznaczone trunk lub primary) mogą być nieutwardzone i mieć parametry gorsze niż drogi oznaczone jako unclassified w regionach rozwiniętych. Dlatego też należy zachować ostrożność przy wyciąganiu wniosków o jakości drogi na podstawie jej oznaczenia highway. Drogi oznaczone w ten sam sposób mogą się drastycznie różnić jakościowo w zależności od regionu świata.

Przy doborze wartości znacznika highway=* należy pamiętać o zasadzie spójności sieci. Zasadniczo, drogi danego typu powinny łączyć drogi takiej samej lub wyższej ważności. Przykładowo, droga typu secondary nie powinna z obu stron kończyć się na drogach typu tertiary. Wyjątkiem od tej reguły są "naturalne" zakończenia dróg takie jak wybrzeże, doliny górskie, porty lotnicze itp. Ponadto, droga na danym odcinku powinna mieć jednolite oznaczenie (przykładowo, dana trasa łącząca dwa miasta nie powinna na jednym odcinku być oznaczona jako primary, a na innym jako secondary). Wyjątkiem mogą tutaj być oznaczenia motorway oraz trunk, które mogą "przeplatać" się z oznaczeniem primary, w zależności od parametrów technicznych danych odcinków drogi.

Szczegółowe opisy poszczególnych typów dróg zawarte są na poświęconych im podstronach.

Do opisywania jakości dróg używane są takie tagi jak surface=*, smoothness=*, tracktype=*.

Klasyfikacja urzędowa a oznaczenia na OpenStreetMap

Zobacz też Znakowanie dróg w Polsce

Wartość znacznika highway powinna odzwierciedlać rzeczywistą funkcję i znaczenie drogi. W związku z tym nie powinna być ustalana w ścisłej zgodzie z oficjalną, urzędową klasyfikacją dróg. OpenStreetMap, jako projekt globalny, usiłuje zastosować jednolity system klasyfikacji dróg niezależnie od państwa. Oficjalne klasyfikacje i nazewnictwo dróg są na świecie bardzo różnorodne, dlatego nie należy przywiązywać do nich zbyt dużej wagi podczas mapowania. Klasyfikacja urzędowa może pełnić funkcję pomocniczą, ale nie decydującą przy ustalaniu wartości znacznika highway.

Ślepa wiara w oficjalną klasyfikacje może prowadzić do poważnych problemów. Np. w 2021 na drodze powiatowej pod Nidzicą zakopał się białoruski TIR. Bo droga ta jest piaszczystą drogą leśną. Droga ta mimo swojej oficjalnej rangi jest omijana przez kierowców i nie pełni roli innej niż highway=track.

Z kolei droga wojewódzka nr 219 ma 55m i jest to dojazd do opuszczonej stacji kolejowej. Klasyfikowanie jej jako np highway=secondary byłoby ewidentnym błędem.

Droga krajowa 63 w północnej części to ślepa droga, jako że przejazd do Rosji jest zamknięty.

Droga krajowa 28 z powodu osuwiska w 2023 zamieniła się na kilka miesięcy w dwie ślepe drogi lokalne. Oczywiście nie została pozbawiona rangi drogi krajowej, ale do czasu naprawy przestała się kwalifikować do highway=primary. Jednocześnie krótkie zamknięcie na kilka dni nie uzasadnia zmiany klasy drogi.

Praktyka stosowania znaczników highway może różnić się w zależności od państwa. Szczegóły znaleźć można na stronach Highway:International equivalence i Recommended Tagging Scheme By Country.

Patrz highway:class:pl i highway:category:pl

Ścieżki

Do ścieżek zaliczają się drogi zbyt wąskie dla samochodów oraz drogi przeznaczone wyłącznie dla pieszych bądź rowerzystów. Niesprecyzowane ścieżki należy oznaczać jako highway=path. Chodniki i ścieżki przeznaczone głównie dla pieszych oznaczane są highway=footway, z kolei drogi dla rowerów jako highway=cycleway. Do bardziej szczegółowego opisu ograniczeń w korzystaniu z dróg służy znacznik access=* oraz inne, dodatkowe znaczniki, których opis można znaleźć na podstronach poświęconych poszczególnym rodzajom ścieżek.

Specjalne typy dróg

Istnieją również osobne znaczniki dla dróg o konkretnej funkcji (np. drogi wyłącznie dla autobusów lub alejki parkingowe). Zestawione są one w tabeli w dalszej części tego artykułu. Oznaczenie niektórych specjalnych typów dróg wymaga użycia kombinacji znacznika highway i znaczników pomocniczych.

Mapowanie

Aby zmapować drogę wystarczy po prostu narysować linię (dobierając geometrię na podstawie zdjęć satelitarnych/lotniczych lub śladów GPS) i oznaczyć ją odpowiednią wartością znacznika highway.

Uwaga: Droga to nie jest kreska na ziemi. To jest obszar/działka obejmująca jezdnię i pobocze. Dlatego nie należy przyklejać do linii obrazującej drogę inne obszary takie jak landuse/leisure.

Drogi dwujezdniowe

Jeśli droga składa się z dwóch fizycznie rozdzielonych jezdni, przeznaczonych do ruchu w przeciwnych kierunkach, to należy narysować je jako osobne, równoległe linie i oznaczyć jako jednokierunkowe (patrz poniżej). Węzły powinny być umieszczone parami obok siebie (jak na rysunku obok), ponieważ daje to lepsze rezultaty podczas renderowania mapy.

Jednokierunkowość

Drogi jednokierunkowe należy oznaczać przy użyciu oneway=yes. Trzeba zadbać, aby kierunek drogi zgadzał się z kierunkiem ruchu.

Skrzyżowania

Main article: Pl:Junctions

Zwykłe skrzyżowanie dróg tworzy się poprzez ich wspólny węzeł. Jeśli na skrzyżowaniu znajduje się sygnalizacja świetlna, użyj na węźle znacznika highway=traffic_signals. Ronda mapowane są jako osobne zamknięte linie (zazwyczaj okrągłe) oznaczone junction=roundabout. W przypadku dużych rond konieczne może okazać się rozbicie ich na kilka segmentów o różnych atrybutach. Mini-ronda, wyznaczone najczęściej tylko poprzez malowanie na jezdni, mapowane są przy użyciu węzła opisanego highway=mini_roundabout. Wyjazdy z autostrad (punkty, w których łącznica odchodzi od jezdni głównej) powinny być opisane znacznikiem highway=motorway_junction.

Ograniczenia skrętu

Main article: Pl:Relation:restriction

Na niektórych skrzyżowaniach obowiązują ograniczenia skrętu. Ograniczenia te mapuje się przy użyciu relacji. Są one niezbędne do prawidłowego działania serwisów wyznaczających trasę.

Mosty i tunele

Mosty i tunele powinny być zaznaczone poprzez podział drogi w punktach początku i końca danego mostu/tunelu i oznaczenie środkowego odcinka jako bridge=yes lub tunnel=yes.

Gdy drogi krzyżują się w różnych poziomach, należy używać znacznika layer=* (warstwa). Domyślnie most będzie oznaczony layer=1, a tunel layer=-1. W przypadku bardziej skomplikowanych węzłów drogowych może być konieczne użycie większej liczby warstw. Drogi poprowadzone w wykopie lub na nasypie mogą być oznaczone odpowiednio cutting=* i embankment=*.

Drogi planowane

Drogi planowane można nanieść na mapę i oznaczyć poprzez kombinację znaczników highway=proposed i proposed=*, podając w wartości znacznika proposed docelowy typ drogi.

Analogicznie, drogi będące w budowie należy oznaczyć poprzez kombinację znaczników highway=construction i construction=*, podając w wartości znacznika construction docelowy typ drogi. Znacznikiem construction można też oznaczać drogi zamknięte z powodu remontu lub przebudowy, pod warunkiem że jest to zamknięcie długotrwałe. Informację o przewidywanym terminie otwarcia drogi można zawrzeć w znaczniku opening_date=*.

Znaczniki uzupełniające

Znaczniki opisane w tej sekcji zawierają dodatkowe informacje o drogach, takie jak liczba pasów, rodzaj nawierzchni, ograniczenia ruchu itd. Ich wypełnianie jest zalecane, ale niewymagane. Przy braku dodatkowych informacji, można wnioskować o niektórych atrybutach drogi na podstawie wartości znacznika highway=*. Przykładowo, w niektórych rejonach świata będzie oczywiste, że wszystkie drogi highway=secondary są utwardzone, ale takie założenie nie będzie prawdziwe wszędzie.

Nazwy i numeracja

Zobacz też Zasady nazewnictwa

Użyj znaczników name=* i/lub ref=* na każdym odcinku drogi, który ma nazwę lub oficjalny numer. Jeśli dany odcinek ma kilka numerów (przebiega w ciągu kilku numerowanych tras) to powinny one być rozdzielone średnikiem (przykład: ref=S12;S17). W przypadku numerów dróg, które nie są umieszczone na drogowskazach (drogi powiatowe lub gminne – np. 2101L dla drogi powiatowej w woj. lubelskim) użyj tagu unsigned_ref=*.

Jeśli droga ma kilka nazw, to nazwa mniej popularna może zostać umieszczona w znaczniku alt_name=*. Dawna nazwa, która nie jest już w użyciu (np. zmiana nazwy w ramach tzw. dekomunizacji) powinna zostać umieszczona w znaczniku old_name=*, pozwoli to na zachowanie ciągłości informacji. Zwróć uwagę, że nie wszyscy od razu przestawiają się na nową nazwę, a stara zwykle jeszcze przez jakiś czas funkcjonuje w powszechnej świadomości.

Ograniczenia prędkości i dostępu

Znaczniki takie jak maxspeed=* (ograniczenie prędkości), maxheight=* (ograniczenie wysokości), maxwidth=* (ograniczenie szerokości) i maxweight=* (ograniczenie tonażowe) pozwalają dokładniej opisać drogi pod kątem obowiązujących na nich ograniczeń. Maxspeed ma zastosowanie dla wszystkich dróg publicznych. Maxheight i maxwidth najczęściej odnoszą się do dróg przebiegających pod mostami/w tunelach, a maxweight do dróg przebiegających przez mosty. Zwróć uwagę, że każde tego typu ograniczenie powinno być przypisane do konkretnego miejsca, w którym obowiązuje. Może być przypisane do samej drogi lub do węzła na danym odcinku drogi.

Użyj znacznika foot=no na drogach z zakazem ruchu pieszych i bicycle=no przy zakazie ruchu rowerów. Bardziej szczegółowe informacje dotyczące dozwolonego sposobu użytkowania drogi można podać używając znacznika access=* . Przykładowo, jeśli droga jest przeznaczona tylko dla autobusów, można użyć kombinacji znaczników access=no i bus=yes. Dokładniejszy opis ograniczeń dostępu znajdziesz na stronie poświęconej znacznikowi access.

Nawierzchnia, szerokość i oświetlenie

Znacznik surface=* może być użyty do opisu rodzaju nawierzchni drogi. Dla dróg nieutwardzonych względna jakość może być określona przy użyciu znacznika tracktype=* z wartościami od grade1 (najlepsza) do grade5 (najgorsza). Znacznik width=* służy do określenia szerokości drogi (w metrach). Dla dróg oświetlonych można zastosować znacznik lit=yes (lub odpowiednio lit=no dla dróg nieoświetlonych). Można również zaznaczyć pojedyncze latarnie przy użyciu highway=street_lamp.

Pasy ruchu

Main article: Pl:Pasy jezdni

Liczba pasów

Liczba pasów ruchu powinna być określona poprzez znacznik lanes=*. Opis jakie rodzaje pasów ruchu należy wliczyć znajduje się w głównym artykule. Jeśli liczba pasów różni się dla kierunków ruchu, użyj także znaczników lanes:forward=* i lanes:backward=* (wymaga sprawdzenia, jaki domyślny kierunek jest przypisany danej linii w OSM). Pasy ruchu przeznaczone tylko dla komunikacji miejskiej, wiodące w jednym kierunku, powinny być oznaczone np. lanes:bus:forward=1.

Atrybuty poszczególnych pasów

Przyrostek lanes pozwala na opisanie właściwości poszczególnych pasów ruchu. Przykładowo, maxspeed=80 oznacza ograniczenie prędkości do 80 km/h na wszystkich pasach, a maxspeed:lanes=100|80 oznacza ograniczenie prędkości do 100 km/h na pasie lewym i do 80 km/h na pasie prawym.

Pasy do skrętu mogą być opisane poprzez znacznik turn:lanes=*, na przykład turn:lanes=left;through|through|right (3 pasy: do skrętu w lewo oraz do jazdy na wprost | do jazdy na wprost | do skrętu w prawo).

Parkowanie

Możliwość parkowania wzdłuż drogi oznacza się tagiem parking:lane=* (określa stronę drogi) i parking:condition=* (określa typ parkowania: równoległe/ukośne/prostopadłe).

Chodniki

Obecność chodników wzdłuż drogi można oznaczyć tagiem sidewalk=*. Na przykład sidewalk=both oznacza, że chodniki znajdują się z obu stron drogi.

Drogi rowerowe

Analogicznie, obecność pasów ruchu dla rowerów lub dróg rowerowych wzdłuż danej drogi można oznaczyć przy użyciu cycleway=*.

Przejścia dla pieszych

Znacznik crossing=*, dodany w konkretnym węźle, służy do oznaczenia miejsc przeznaczonych do przekraczania dróg przez pieszych. Rodzaj przejścia dla pieszych można oznaczyć przy użyciu crossing=* i jednej z następujących wartości: traffic_signals (przejścia z sygnalizacją świetlną), uncontrolled (zwyczajne przejścia bez sygnalizacji), island (przejścia z wydzieloną wysepką pośrodku drogi), unmarked (przejścia nieoznakowane). Dodatkowo, aby określić kto może legalnie korzystać z przejścia, można użyć znaczników takich jak foot=*, bicycle=* i horse=*.

Przejazdy kolejowe

Jeśli linia kolejowa przecina drogę samochodową w jednym poziomie, oznacz węzeł przecięcia railway=level_crossing. W przypadku przecięcia linii kolejowej ze ścieżką, użyj railway=crossing.

Bród

Brody, czyli miejsca, w których droga lub ścieżka przecina ciek (rzekę, strumień itp.) w jednym poziomie (nie poprzez most) należy oznaczyć tagiem ford=*. Jeśli ciek jest wąski i zmapowany jako linia to znacznik ten należy przypisać do węzła. W przypadku szerokich rzek znacznik ford należy przypisać do całego odcinka drogi pomiędzy brzegami rzeki (waterway=riverbank).

Bariery i szlabany

Main article: Pl:Key:barrier

Jeśli na drodze znajduje się jakiś rodzaj fizycznej bariery, należy dodać w takim miejscu węzeł i oznaczyć go przy użyciu znacznika barrier=* o odpowiedniej wartości, np.border_control(przejścia graniczne), toll_booth (bramki poboru opłat), gate (brama). Do zawarcia informacji, jakich użytkowników dróg dotyczy dana bariera, służy znacznik access=*.

Infrastruktura autobusowa i tramwajowa

Przystanki autobusowe przy drogach należy oznaczyć przy użyciu highway=bus_stop i/lub public_transport=platform.

Linia tramwajowa biegnąca po ulicy powinna być oznaczona railway=tram na tej samej linii co droga. Jeśli torowisko jest fizycznie odseparowane od jezdni, należy zmapować je jako osobne linie.

Zobacz też

• Znakowanie dróg w Polsce (pl)
• Autostrady w Polsce
• Drogi ekspresowe w Polsce
• Drogi krajowe w Polsce
• Drogi wojewódzkie w Polsce
• Praktyka znakowania dróg w różnych państwach (en)
• Przykłady dróg (en)
• highway=*

Linki zewnętrzne

• Drogi publiczne